Kolka nerkowa w ciąży
Każdy silny ból w ciąży napawa niepokojem i nie powinien być bagatelizowany. Do takich bólów należy kolka nerkowa – towarzyszy jej ostry, silny ból, opisywany często jako silniejszy niż skurcze porodowe. Kolka nerkowa bezpośrednio nie zagraża zdrowiu i życiu mamy oraz dziecka, ale nie należy w związku z tym bagatelizować ataków kolki, a każdy niepokojący objaw trzeba zgłosić lekarzowi.
Czym jest kolka nerkowa i jak powstaje?
Kolka nerkowa pojawia się najczęściej w II lub III trymestrze ciąży i występuje u średnio 1 na 3000 kobiet. Ból charakterystyczny dla kolki zlokalizowany jest w dolnej części pleców; najczęściej dotyczy jednej strony i czasami promieniować może do krocza, czy pachwin. Ból ten jest tępy, bardzo silny, ostry, uniemożliwiający funkcjonowanie, może się nasilać. Bólowi mogą towarzyszyć (ale nie zawsze muszą) także nudności lub wymioty, podwyższona temperatura ciała, osłabienie, bolesne parcie na pęcherz, może również pojawić się zmiana konsystencji moczu oraz krew w moczu.
Jakie są przyczyny kolki nerkowej w ciąży
Jest kilka przyczyn powstawania kolki nerkowej w czasie ciąży – są nimi kamica nerkowa, nieleczone lub powikłane infekcje układu moczowego, ucisk powiększonej macicy na pęcherz, nerki lub moczowody lub zmiany hormonalne charakterystyczne dla ciąży.
Kolka nerkowa w przebiegu kamicy moczowej jest jedynie następstwem, bólem pojawiającym się w wyniku tworzenia złogów w drogach moczowych, które zaczynają tworzyć kamienie. Kamienie takie można wykryć w USG jamy brzusznej najczęściej w nerkach lub pęcherzu moczowym, a ich powstawaniu sprzyja nieprawidłowe pH moczu w wyniku np. niewłaściwej diety, przyjmowanie niektórych leków, ale też odwodnienie dość często wynikające ze zbyt małej ilości wypijanych płynów. Atak kolki w przypadku kamicy moczowej jest związany z przemieszczaniem się kamieni w układzie moczowym, co może prowadzić do zastoju moczu w nerce i związanym z tym wzrostem ciśnienia w górnych drogach moczowych.
Co w takiej sytuacji powinny zrobić przyszłe mamy?
Kolki nerkowej w przebiegu kamicy moczowej absolutnie nie wolno zlekceważyć, ponieważ powikłania (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek) mogą nawet przyczynić się do porodu przedwczesnego. Każda kobieta, która już przed ciążą miała problemy z kamicą moczową powinna być w stałym kontakcie ze swoim ginekologiem i reagować na objawy bólowe. Infekcje w układzie moczowym w ciąży powinny być zawsze konsultowane z lekarzem lub położną, prowadzącymi ciążę. Infekcje dróg moczowych mogą wywoływać silny ból, który wynika ze skurczu mięśni i utrudnionego przepływu moczu. Zakażenia układu moczowego w ciąży są częste, ponieważ powiększająca się macica zaczyna uciskać na moczowody, łączące nerki z pęcherzem moczowym – utrudnia to odpływ moczu z nerek. Nie bez znaczenia jest cukrzyca w ciąży – w niektórych przypadkach glukoza może pojawić się w analizie moczu, co czyni mocz doskonałym podłożem dla rozwoju bakterii. By zapobiec konsekwencjom infekcji należy wykonywać zalecaną co miesiąc analizę ogólną moczu, w razie potrzeby posiew moczu i przyspieszyć swoją wizytę u lekarza przy pojawieniu się niepokojących objawów (częstomocz, bolesne parcie na pęcherz, ból/ szczypanie przy oddawaniu moczu, oddawanie częstych, ale niewielkich ilości moczu).
Do pojawienia się bólu w wyniku kolki nerkowej może także przyczynić się ucisk macicy na nerki, moczowody i pęcherz, co utrudnia przepływ moczu i jego wydalanie.
Co należy zrobić w przypadku kolki nerkowej?
Przy wystąpieniu silnych dolegliwości bólowych należy jak najszybciej umówić się na poradę u ginekologa położnika, najlepiej tego samego, który prowadzi ciążę lub w razie potrzeby do urologa. Na wizycie zostanie przeprowadzony dokładny wywiad, analiza badań lub zlecone zostaną odpowiednie badania (np. analiza moczu, posiew moczu, USG jamy brzusznej, morfologia, CRP). Zostanie również wdrożone odpowiednie leczenie i postępowanie, w tym niefarmakologiczne. Pomocne w leczeniu są leki rozkurczowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe, które są dopuszczone do stosowania w ciąży. W przypadku kamicy moczowej mogą stać się konieczne leki rozpuszczające złogi w drogach moczowych. Hospitalizacja konieczna jest na szczęście tylko w ciężkich przypadkach lub braku odpowiedzi na leczenie.
Co zrobić by zapobiec kolce nerkowej lub łagodzić objawy?
Zalecane jest przede wszystkich wypijanie odpowiednio dużej ilości wody dziennie – średnio jest to min. 2 litry (przy wysokich temperaturach więcej), co pomoże w częstszym oddawaniu moczu i zapobiega tworzeniu się złogów. Wskazana jest aktywność fizyczna – spacery, by zapobiec uciskowi macicy na drogi moczowe, pomóc w samoistnym wydalaniu złogów wraz z moczem oraz zapobiegać zastojowi moczu. Właściwa dieta pełni także dużą rolę – zaleca się unikania żywności wysokoprzetworzonej (gotowe produkty, ciasta, słodycze, itd.) dużej ilości soli, produktów ostrych, zminimalizowania spożycia posiłków bogatych w szczawiany (szpinak, rabarbar, szczaw, buraki, mocne herbaty, kawa) oraz nie suplementować wapnia – jego ilość przy standardowej diecie, gdzie obecny jest nabiał, jest wystarczająca dla uzupełnienia zapotrzebowania zarówno kobiety i dziecka. Warto także skonsultować z lekarzem, czy w przypadku kolki nerkowej w ciąży można wykorzystać okłady rozgrzewające na dolny odcinek pleców.
Położna Katarzyna Wiśniewska-Ślepaczuk
Konsultacja medyczna: Dr n. med. Agnieszka Puchalska
ginekolog położnik
Udziela porad ginekologiczno-położniczych,
przeprowadza badania takie jak:
- Kolposkopia
- Biopsja aspiracyjna endometrium (Pipella)
- Usuwanie polipa
- Wulwoskopia