Lamblioza – objawy i leczenie
Słyszymy o niej coraz częściej, jest zakaźną chorobą przewodu pokarmowego o charakterze pasożytniczym, która często przebiega w sposób bezobjawowy. Wywołują ją mikroskopijne pierwotniaki – ogoniastki jelitowe (Giardia lamblia). Zakażenie może przebiegać bez symptomów, ale może również wywołać nieprzyjemne dolegliwości. Lamblioza najczęściej występuje u dzieci, jednak dorośli również borykają się z tym problemem, często nie mając pojęcia, jaka jest przyczyna dolegliwości.
O objawach lambliozy (inaczej: gardiozy), jej przebiegu, leczeniu i profilaktyce rozmawiamy z lekarzem medycyny rodzinnej Magdaleną Szabałą.
W jaki sposób można zarazić się lambliozą?
Zakażenie rozszerza się najszybciej drogą pokarmową, głównie przez skażone ręce lub wodę i to zarówno pitną, jak i rekreacyjną (a więc w basenach, rzekach, jeziorach). Rzadszym źródłem zakażenia jest pokarm zanieczyszczony cystami pierwotniaków. Okres wylęgania się choroby wynosi najczęściej średnio 7 dni (od 3 do 20 dni) od momentu zakażenia. Chory może w tym czasie zarażać kontaktujące się z nim osoby. Cysty są odporne na chlor, zachowują swoją zakaźność w wilgotnym i chłodnym środowisku nawet przez kilka miesięcy. Na ryzyko zakażenia narażone są osoby podróżujące do krajów strefy międzyzwrotnikowej. Ryzyko zachorowania zwiększają również: złe warunki sanitarne, picie wody z rzek, strumieni i jezior, kontakty seksualne analno – oralne, niedożywienie i wyniszczenie organizmu. Czynnikiem ryzyka jest też praca z małymi dziećmi, np. w żłobku czy w przedszkolu.
Lamblioza może przebiegać bezobjawowo. Dlaczego u niektórych osób dochodzi do intensywnego przebiegu?
W większości przypadków zakażenie przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie. Jeśli objawy wystąpią, zależą od osobniczych właściwości chorego i od tego, ile cyst połknął.
Jakie objawy zakażenia powinny nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza?
Dolegliwości chorobowe mogą przebiegać ze zróżnicowanym nasileniem. Najczęściej obejmują takie objawy jak:
- biegunka (wodnista, cuchnąca),
- kurczowy ból w górnej części brzucha (najczęściej po jedzeniu),
- wzdęcie brzucha,
- nudności,
- osłabienie,
- utrata apetytu,
- ubytek masy ciała,
- rzadziej: wymioty i gorączka
i świadczą o ostrym przebiegu zakażenia. Po nim (lub zupełnie niezależnie) może dojść do rozwoju lambliozy przewlekłej (tzw. biegunki tłuszczowej). Jej objawy są podobne do tych występujących w ostrej fazie choroby, ale są łagodniejsze i mogą powtarzać się okresowo:
- luźne stolce lub biegunka,
- ból kolkowy brzucha,
- wzdęcia,
- utrata masy ciała,
- osłabienie.
Zakażenie jest bardzo niebezpieczne u dzieci, ponieważ w krótkim czasie może prowadzić do rozwoju groźnych powikłań, np. odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, w dłuższej perspektywie – niedożywienia i zahamowania wzrostu.
Trzeba też być uważnym na tzw. objawy nietypowe, wśród których mogą wystąpić: pokrzywka, nietolerancja laktozy (wtórna), zapalenie dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, reaktywne zapalnie stawów.
Diagnoza lambliozy jest trudna? Jakie badania należy wykonać?
Podejrzewając lambliozę – na podstawie objawów – lekarz skieruje chorego na badania, dzięki którym możliwa będzie identyfikacja pasożyta. Będzie to na pewno badanie morfologiczne krwi z rozmazem i badanie kału na obecność cyst. Pomocny może być test wykrywający antygen Giardia w kale (test ELISA, test immunofluorescencji). DNA pasożyta wykrywa się również metodą PCR w kale.
W jaki sposób możemy zapobiegać lambliozie?
Podstawową profilaktyką jest przestrzeganie standardów sanitarno–higienicznych. Wysoka temperatura zabija pasożyty, więc kluczowa jest higiena podczas obchodzenia się z żywnością. Zaleca się unikanie pokarmów z nieznanych źródeł oraz picia wody nieznanego pochodzenia i wody ze strumieni, rzek, jezior. Chorzy na lambliozę nie powinni korzystać z kąpielisk w okresie choroby i do 2 tygodni po ustąpieniu objawów. Warto rozważyć przeprowadzenie testów diagnostycznych w przypadku występowania czynników ryzyka.
Dziękujemy za rozmowę
Informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólnoinformacyjny i edukacyjny. Nie zastępują one profesjonalnej porady medycznej, diagnozy czy leczenia. Zaleca się konsultację z lekarzem lub innym wykwalifikowanym pracownikiem ochrony zdrowia w celu uzyskania porady dotyczącej konkretnych objawów, dolegliwości czy stanu zdrowia.