Czerniak – czy latem zagrożenie rakiem skóry rośnie?

Ten nowotwór to najpoważniejszy problem onkologiczny w dermatologii.

W ciągu ostatnich 30 lat częstotliwość występowania i śmiertelność po zachorowaniu wzrosły. Wczesne wykrycie z następującym właściwym wycięciem może doprowadzić do otrzymania wskaźnika wyleczenia sięgającego nawet > 90%, przede wszystkim w przypadku czerniaków o niskim stopniu ryzyka. Czym jest czerniak, co powinno budzić niepokój i jakie badania wykonać wyjaśnia doświadczony dermatolog lek. med. Joanna Nowak.

Rak skóry – przyczyny

Powtarzające się, krótkie, intensywne ekspozycje słoneczne oraz ostre poparzenia w dzieciństwie odgrywają bardzo dużą role w rozwoju czerniaka i są głównym czynnikiem ryzyka. Uczęszczanie do solarium, osoby rasy białej (fototyp I, II), płeć żeńska, osoby z liczbą >50 znamion oraz osoby, które posiadają znamiona  atypowe – to kolejne czynniki ryzyka powstania nowotworu skóry.

Warto wspomnieć również o rodzinnej predyspozycji genetycznej do powstawania czerniaka. Badania genetyczne potwierdziły, że nosicielstwo genu CDKN2A wiąże się ze zwiększoną częstością występowania czerniaka skóry.

Jak rozpoznać czy to czerniak?

U kobiet czerniak najczęściej umiejscowiony jest na kończynach, w przypadku mężczyzn najczęstszym umiejscowieniem czerniaka jest tułów.

Czerniak zazwyczaj pojawia się de novo, czyli na skórze nie zmienionej, ale może powstać w połączeniu ze znamieniem melanocytowym. Jest to znamię składające się z komórek barwnikowych tzw. melanocytów, bogatych w pigment, potocznie „pieprzyk”.

Rak skóry – rodzaje

Czerniak kojarzy się nam z kolorem czarnym i rzeczywiście występują 4 podstawowe rodzaje czerniaków:

• wywodzący się ze złośliwej plamy soczewicowatej (zazwyczaj na twarzy),
• czerniak szerzący się powierzchownie,
• czerniak guzowaty (na skórze kończyn  dolnych, górnych czy tułowia),
• czerniak akralny (na stopach – jak na zdjęciu – czy dłoni).

Istnieją także czerniaki bezbarwnikowe, koloru czerwonego, czy czerniaki brodawkujące przypominające brodawkę wirusowa. Czerniaki mogą występować na błonach śluzowych jamy ustnej oraz okolic odbytowo-płciowych. Czerniak wcześniej istniejący może szybko rozwijać się w ciąży. Czerniak u dzieci, należy do rzadkości.

Jak wygląda rak skóry? Co może budzić nasz niepokój?

1) Zmiany w obrębie już istniejącego znamienia, określane jako ABCD:

• A – asymetria – zmiana kształtu znamienia z okrągłej na niesymetryczną
• B – brzegi – nierówne, postrzępione brzegi znamienia
• C – kolor  – zmiany w zabarwieniu znamienia: ściemnienie, rozjaśnienie, różne zabarwienia czerwonego, niejednolity kolor
• D – rozmiar, średnica znamienia > 6 mm

2) Nowo powstałe znamię

Profilaktyka czerniaka

Dzięki profilaktyce możemy uchronić się przed rakiem skóry,  polega ona na:

• ochronie przed promieniowaniem UV (kremy z odpowiednim  wskaźnikiem ochrony przeciwsłonecznej, SPF), które nie dopuszczają do oparzeń słonecznych,
• samokontroli znamion oraz całej skóry naszego ciała i regularne wizyty specjalistyczne (dermatolog ,onkolog),
• badaniu znamion – dermatoskopia czy wideodermatoskopia –  jest to badanie odgrywające niewątpliwie największą rolę w rozpoznawaniu niepokojących zmian barwnikowych w tym czerniaka. Badanie to pozwala na odróżnienie zwykłych, niegroźnych znamion barwnikowych od znamion atypowych co przyczyniło się do znacznej poprawy skuteczności przedoperacyjnej diagnostyki znamion.

Pamiętaj, że dobrych preparatów z filtrem UV powinieneś używać przez cały rok. Zbyt długa ekspozycja na promienie słoneczne, niezależnie od pory roku, powoduje jej szybsze starzenie się. Nieprzygotowana skóra łatwiej ulega poparzeniom słonecznym, a te z kolei zwiększają ryzyko czerniaka.