SIBO, czyli ukryty wróg jelit — objawy, leczenie
SIBO to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, czyli stan nieprawidłowego wzrostu ogólnej populacji bakterii w jelicie cienkim. Dochodzi wówczas do nadmiernego namnażania się mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym, a to z kolei prowadzi do tego, że bakterie metabolizują węglowodany z pożywienia. Taki stan wywołuje nadmierne procesy fermentacyjne i inne dolegliwości, głównie jelitowe. Bagatelizowanie objawów lub nieleczenie zdiagnozowanego SIBO doprowadza do poważnych konsekwencji.
W rozmowie ze specjalistą gastrologiem, dr Weroniką Kaźmierak odkrywamy tajemnice SIBO i sposoby radzenia sobie z chorobą.
Czy laik może zrozumieć czym jest zespół SIBO?
Tak, na pewno i bez problemu. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego SIBO jest stanem, w którym jelito cienkie jest kolonizowane przez nadmierną ilość bakterii, zwykle bytujących w okrężnicy (czyli jelicie grubym). W normalnych warunkach fizjologicznych w jelicie cienkim znajduje się niewielka ilość bakterii tlenowych i beztlenowych. Funkcjonują też mechanizmy obronne, które zapobiegają powstawaniu nieprawidłowej mikroflory, na przykład perystaltyka, wydzielanie kwasu żołądkowego i żółci czy immunoglobulina IgA. A jeśli wiele czynników zaburza funkcjonowanie tych barier ochronnych, zwiększa się ryzyko wystąpienia choroby.
Musi więc być jakaś przyczyna albo przyczyny występowania przerostu bakteryjnego. Znając przyczyny, łatwiej można się chronić.
Zespół SIBO wywołać mogą nieprawidłowości w budowie anatomicznej, zaburzenia pracy układu pokarmowego, róże choroby, a nawet przyjmowane leki. Zwykle jest tak, że na rozwój SIBO wpływa kilka czynników sprawczych. Na pewno ryzyko wystąpienia objawów zwiększają zaburzenia ze strony układu pokarmowego, tj. zespól jelita drażliwego, uchyłkowatość jelit, popromienne zapalenie jelit. Duże znaczenie przypisuje się też budowie anatomicznej, a raczej nieprawidłowościom, które są na przykład wynikiem stanów zapalnych, zrostów i przetok jelit po zabiegach operacyjnych. Wskazuje się też na wrodzone albo nabyte niedobory odporności jako czynniki ryzyka. Badania z 2019 roku (Canadian Journal of Gastroenterology and Heatology) wskazały na fakt, iż starzenie się organizmu również zwiększa ryzyko SIBO.
Wspomniała Pani też o chorobach i lekach, które mogą w jakiś sposób warunkować pojawienie się SIBO. O czym powinniśmy wiedzieć?
Występowanie chorób, tj. na przykład cukrzyca, choroba Leśniowskiego-Crohna, refluks żołądkowo-przełykowy, choroba Parkinsona, niewydolność nerek, mukowiscydoza, trądzik różowaty, nowotwory jelit zwiększają ryzyko wystąpienia SIBO. I rzeczywiście stosowane leki też mają swoje znaczenie, zwłaszcza leki hamujące wydzielanie żołądkowe i powodujące niedokwaśność soku żołądkowego, blokery receptora H2 czy opioidy.
Jakie są w takim razie objawy zespołu SIBO?
I tu sprawa nie jest wcale łatwa, ponieważ zespół rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego nie daje specyficznych objawów. Odczuwane dolegliwości zależą od liczby, rodzaju i lokalizacji bakterii kolonizujących jelito. U niektórych osób dolegliwość może mieć przebieg bezobjawowy. Zwykle jednak chorzy zgłaszają różne problemy występujące bądź nasilające się około 1-2 godzin po posiłku. Do najczęstszych symptomów zaliczyć można: wzdęcia z towarzyszącymi zaparciami, bólami brzucha, uczuciem pełności i nadmiernymi gazami, mdłościami, biegunkę tłuszczową. Niektórzy pacjenci uskarżają się na nieuzasadnioną utratę masy ciała albo powiększony obwód brzucha.
Trzeba też pamiętać, że SIBO może zakłócać wchłanianie niezbędnych składników odżywczych. Skutki niedożywienia będą powodowały też subtelne objawy, tj. na przykład zmęczenie, ale również poważne problemy zdrowotne, tj. depresja, anemia, osteoporoza.
Zespół SIBO wymaga na pewno leczenia a może zastosowania odpowiedniej diety?
Za podstawowe leczenie uznaje się antybiotykoterapię. Natomiast dieta odgrywa ogromną rolę w terapii po antybiotykowej. Ważne jest, aby była dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, najlepiej pod okiem dietetyka. Jej podstawą jest ograniczenie produktów zawierających fruktozę, laktozę i tłuszcz, dlatego ważne jest skomponowanie planu żywieniowego tak, aby pacjent dostarczał organizmowi odpowiednią ilość związków mineralnych i składników odżywczych. Przy wystąpieniu niedoborów witamin i składników mineralnych zaleca się wprowadzenie suplementacji.
Dieta LOW FODMAP
Zgodnie z aktualnymi badaniami, najskuteczniejsza przy SIBO jest dieta low fodmap. Opiera się na ograniczeniu łatwo fermentujących węglowodanów. W związku z jej założeniami unikać należy produktów wzdymających, takich jak:
- czosnek, cebula, rośliny strączkowe,
- fermentujące owoce m.in.: brzoskwinie, wiśnie, śliwki,
- pieczywo, poza tym wyrabianym na zakwasie,
- produkty mleczne lepiej wybierać bez laktozy,
- wyroby cukiernicze z dodatkiem substancji słodzących jak: sorbitol, maltitol, ksylitol, ale także miód.
Dieta pacjentów zmagających się z zespołem SIBO powinna opierać się na produktach o małej zawartości fodmap, takich jak: niewzdymające warzywa i owoce, pieczywo na zakwasie, mleko i przetwory mleczne bez laktozy, słodziki takie jak syrop klonowy, ryżowy czy cukier stołowy. Dzięki utrzymywaniu odpowiedniej diety można łagodzić typowe objawy SIBO czy IBS. Zmiany stylu życia i zdrowe nawyki żywieniowe należy wprowadzić na stałe, ponieważ choroba często nawraca.
Jeśli objawy są niespecyficzne, to jak zdiagnozować SIBO?
Najważniejsze jest, by zgłosić się do lekarza niezwłocznie po zaobserwowaniu u siebie niepokojących objawów. SIBO diagnozowane jest dzięki testom oddechowym, badaniu RTG układu pokarmowego z podaniem kontrastu, badaniu treści pobranej z jelita cienkiego podczas endoskopii i wykonanie próby określonych antybiotyków. Preferowanym badaniem jest wykonanie nieinwazyjnego i bezpiecznego wodorowego testu oddechowego. Przed zarezerwowaniem terminu testu należy dokładnie zapoznać się z opisem badania, w szczególności z częścią dotyczącą przygotowania. Wodorowy test oddechowy można wykonać w naszej placówce przy ul. Zwycięskiej 6A w Lublinie.
Nie zawsze możemy zapobiec SIBO, ale zawsze możemy podjąć kroki, które przysłużą się naszemu zdrowiu. Jak zapobiegać rozwojowi SIBO?
Najważniejsze wydaje się spożywanie produktów, które zwiększą różnorodność flory jelitowej. Pojawią się tu warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste. Zaleca się czasami stosowanie prokinetyków – leków przyspieszających motorykę przewodu pokarmowego. W profilaktyce SIBO bardzo istotne jest poradzenie sobie z innymi schorzeniami, które narażają pacjenta na ryzyko wystąpienia tego zespołu. Skuteczne leczenie chorób, na przykład cukrzycy, choroby Parkinsona itp. może zmniejszyć ich wpływ na układ pokarmowy.
Odkrycie zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego jest dość nowe, jednak wiedza na temat tego zjawiska staje się coraz bardziej istotna. Kluczowe jest, aby nie lekceważyć problemu i aktywnie szukać pomocy, ponieważ problem sam nie zniknie. Należy zacząć od wykonania testu na SIBO, aby zidentyfikować chorobę i poszukać jej przyczyn. A co najważniejsze należy zadbać o swoje zdrowie całościowo, nie pomijając pracy nad emocjami i eliminacji przewlekłego stresu.
Dziękujemy za rozmowę
Informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólnoinformacyjny i edukacyjny. Nie zastępują one profesjonalnej porady medycznej, diagnozy czy leczenia. Zaleca się konsultację z lekarzem lub innym wykwalifikowanym pracownikiem ochrony zdrowia w celu uzyskania porady dotyczącej konkretnych objawów, dolegliwości czy stanu zdrowia.