Jak zmienia się ciało kobiety podczas ciąży? Ciąża to nie choroba 

Ciąża jest okresem, w którym ciało pokazuje swoje ogromne możliwości do przekształcania się. Zawdzięczamy to naturze, bo normalnym zjawiskiem jest przystosowanie się organizmu do nowej sytuacji, tak aby kobieta mogła urodzić własnymi siłami bez interwencji medycznej.  

Jako specjalista w fizjoterapii uroginekologicznej, chciałbym trochę przybliżyć ogrom zmian dokonujących się w ciele ciężarnej kobiety i pokazać jak niezwykłych wyczynów dokonuje to ciało.

Zmiany fizjologiczne w ciąży

Jak  rośnie macica? 

Macica zaczyna rosnąć praktycznie od samego początku ciąży, choć na wczesnych etapach jej wzrost jest zazwyczaj minimalny i trudny do zauważenia. Wzrost macicy staje się bardziej zauważalny i mierzalny od około 6. do 8. tygodnia ciąży.

Jak szybko rośnie macica i tym samy zostawia coraz mniej miejsca dla układu pokarmowego? Wygląda to dokładnie tak:

• 16 t.c. – macica rośnie do wysokości dwóch palców powyżej spojenia łonowego,
• 20 t.c. – to już wysokość dwóch palców poniżej pępka,
• 24 t.c. – dno macicy znajduje się na wysokości pępka,
• 28 t.c. – macica osiąga wysokość dwóch palców powyżej pępka,
• 32 t.c. – macica jest w połowie odległości pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym mostka,
• 36 t.c. – macica dosięga do łuków żebrowych.

W tym momencie kończy się rośnięcie i zaczyna opadanie. To okres, w którym spora część kobiet w końcu może wziąć pełny, głęboki oddech.     

Co dzieje się z narządami wewnętrznymi podczas ciąży?

Powiększająca się z tygodnia na tydzień macica potrzebuje coraz więcej miejsca, większość narządów musi ustąpić i nieco zmienić swoje położenie oraz poddać się kompresji. Aby wzrost macicy przebiegał w sposób niezaburzony, narządy muszą mieć miejsce na „rozsunięcie się„. Jednak nie zawsze mają taką możliwość lub bywa to mocno utrudnione. Czynników, które utrudniają swobodny wzrost macicy, jest całkiem sporo.

Podczas analizy ciała u ciężarnej kobiety w trakcie konsultacji fizjoterapeutycznej, sprawdzane są: ruchomość kostek, ustawienie miednicy i jej ruchomość, ruchomość żeber, stan napięcia kresy białej oraz jej ruchomość, jakość ruchu mostka, a nawet potylicy czy obojczyków.

Ruchomość obojczyków ma znaczenie!

Rosnąca ku górze macica musi zepchnąć narządy. Tu ustąpi jej miejsca unosząca się przepona oddechowa, co z kolei wpłynie na płuca, bo one również muszą znaleźć miejsce dla siebie i swojej pracy. Taką możliwość stworzy prawidłowo i w pełni ruchomy mostek, a skoro on ma się dobrze ruszać podczas oddechu, to niezbędne będzie do tego swobodne uniesienie obojczyków. Taka kaskada zmian trwa do ok. 36. tygodnia ciąży.

Niestety nie zawsze wszystkie te elementy są w pełni ruchome, a mogą być skutkiem wcześniej przebytych chorób czy urazów, jednak podczas ciąży mogą powodować pewne komplikacje.

Na przykład ucisk pasa podczas stłuczki samochodowej lub przebyte zapalenie płuc, mogą unieruchomić mostek, ten bez możliwości uniesienia się będzie ograniczał swobodny wzrost macicy ku górze, co w konsekwencji spowoduje niskie ustawienie brzucha.

Blizny po usunięciu wyrostka robaczkowego lub przewlekłe zaparcia mogą wpłynąć na ograniczenie ruchomości żeber po prawej stronie oraz powodować zmniejszenie zdolności przemieszczania się prawej nerki.

Takich przykładów jest znacznie więcej.

Ruchomość narządów istotnie może wpłynąć na przebieg ciąży, ale i samego porodu. 

Jak zmienia się ciało po porodzie? Poród…i co dalej

Po porodzie, naturalnym procesem jest powrót macicy do swoich wcześniejszych rozmiarów. Również narządy powinny wrócić na swoje miejsce. Jednak nie zawsze tak się dzieje, bywa że narządy najniżej leżące, czyli pęcherz, macica i odbytnica, obniżają się. 

Jeśli obniżeniu ulegnie pęcherz, najczęściej dochodzi do parć naglących i różnych form nietrzymania moczu albo powtarzających się infekcji pęcherza.

Gdy zaburzeniu ruchomości ulegnie macica, konsekwencją mogą być bolesne miesiączki lub bolesne współżycie.

Jeśli podobna sytuacja będzie dotyczyła odbytnicy, może to doprowadzić do wystąpienia hemoroidów, bólu kości guzicznej czy zaparć.

Jak leczyć zaburzoną ruchomość narządów?

Kluczową rolę w leczeniu zaburzonej ruchomości narządów, szczególnie w obszarze miednicy, pełni fizjoterapia uroginekologiczna. Terapia ta koncentruje się na wzmacnianiu mięśni dna miednicy, co jest niezbędne dla poprawy kontroli nad pęcherzem i funkcji seksualnych. Ćwiczenia, takie jak trening mięśni dna miednicy, są często stosowane do zmniejszania objawów nietrzymania moczu oraz innych dysfunkcji. Fizjoterapeuta uroginekologiczny może również zastosować techniki manualne, aby poprawić ruchomość i elastyczność narządów miednicy. Niezwykle istotna jest także edukacja pacjenta na temat prawidłowej postawy i nawyków dnia codziennego, o której nie można zapominać, ponieważ wspiera proces leczenia.

mgr Stefan Tabin
Fizjoterapeuta specjalizujący się
w fizjoterapii uroginekologicznej