Szewska klatka piersiowa – co warto wiedzieć o klatce piersiowej lejkowatej?
Szewska klatka piersiowa (łac. pectus excavatum), nazywana także klatką piersiową lejkowatą, to wada wrodzona klatki piersiowej polegająca na zapadnięciu mostka do wnętrza klatki piersiowej. Choć wiele osób może żyć z tą anomalią bez większych dolegliwości, u niektórych może ona wpływać na funkcjonowanie układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz mieć znaczący wpływ na samoocenę i komfort życia. Artykuł ten ma na celu przybliżyć istotę tej wady oraz dostępne możliwości leczenia, ze szczególnym uwzględnieniem metod operacyjnych.
Czym jest szewska klatka piersiowa?
Szewska klatka piersiowa u dzieci i młodzieży to najczęstsza deformacja przedniej ściany klatki piersiowej – występuje u około 1 na 300–400 urodzeń, znacznie częściej u chłopców niż u dziewcząt. Charakterystycznym objawem jest wklęśnięcie mostka, które może być łagodne, umiarkowane lub głębokie.
Deformacja ta zazwyczaj ujawnia się w dzieciństwie, a jej nasilenie często zwiększa się w okresie szybkiego wzrostu, czyli w wieku dojrzewania.
Objawy i konsekwencje klatki piersiowej lejkowatej
U wielu pacjentów klatka piersiowa lejkowata ma charakter jedynie estetyczny i nie wpływa na zdrowie fizyczne. Jednak w bardziej zaawansowanych przypadkach może dochodzić do:
- duszności podczas wysiłku,
- łatwego męczenia się,
- bólu w klatce piersiowej,
- zaburzenia rytmu serca.
Psychologicznie, dzieci i młodzież z tą wadą często zmagają się z obniżonym poczuciem własnej wartości. Unikają aktywności fizycznej i sytuacji społecznych, w których deformacja jest widoczna (np. na basenie czy w przebieralni).
Leczenie – czy operacja jest konieczna?
Nie każdy przypadek wymaga interwencji chirurgicznej. W łagodnych formach zaleca się obserwację, ćwiczenia oddechowe i wzmacniające mięśnie klatki piersiowej. Jednak w przypadku Pacjentów, u których stan jest średnio ciężki i ciężki – szczególnie gdy występują objawy fizyczne lub znaczny dyskomfort psychiczny – rozważa się leczenie operacyjne szewskiej klatki piersiowej.
Kiedy najlepiej przeprowadzić operację?
Operacja klatki piersiowej lejkowatej najlepiej wypada w okresie wczesnej lub średniej adolescencji – zazwyczaj w przedziale od 11. do 16. roku życia. W tym wieku mostek i żebra są jeszcze elastyczne, co zwiększa skuteczność operacji i zmniejsza ryzyko powikłań. Wykonywanie zabiegu przed zakończeniem intensywnego wzrostu pozwala również na lepsze dostosowanie kształtu klatki piersiowej do dalszego rozwoju organizmu.
Zabiegi u osób dorosłych są również możliwe, ale mogą wymagać większej siły korekcyjnej i wiązać się z dłuższym okresem rekonwalescencji. W celu zakwalifikowania Pacjenta do operacji należy udać się do lekarza, specjalizującego się chirurgii klatki piersiowej.
Leczenie operacyjne – dwie główne metody
1. Metoda Ravitcha (klasyczna)
To starsza technika chirurgiczna, polegająca na chirurgicznym usunięciu zdeformowanych chrząstek żebrowych i ustawieniu mostka w prawidłowej pozycji. Choć skuteczna, jest to zabieg bardziej inwazyjny, z dłuższym czasem rekonwalescencji.
2. Metoda Nussa (małoinwazyjna)
Obecnie najczęściej stosowana. Polega na wprowadzeniu pod mostek zakrzywionej metalowej płyty (w niektórych przypadkach dwóch), która wypycha mostek na zewnątrz. Zabieg wykonywany jest przez małe nacięcia po bokach klatki piersiowej. Operacja metodą Nussa to standard leczenia w wielu krajach. Płytkę usuwa się po około 2–3 latach, gdy mostek utrwali swoją nową pozycję.
Krioanalgezja – nowoczesne podejście do bólu po operacji
W przypadku operacji metodą Nussa coraz częściej stosuje się krioanalgezję, czyli czasowe zamrażanie nerwów międzyżebrowych za pomocą specjalnej sondy kriogenicznej. Celem krioanalgezji po operacji metodą Nussa jest znaczne zmniejszenie bólu pooperacyjnego, co pozwala ograniczyć stosowanie silnych leków przeciwbólowych (opioidów) i przyspieszyć rekonwalescencję. Krioanalgezja jest bezpieczna, skuteczna i coraz bardziej powszechna w nowoczesnej chirurgii klatki piersiowej.
Co warto wiedzieć przed operacją?
- Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym.
- Czas pobytu w szpitalu to zazwyczaj ok 5 dni.
- Powrót do pełnej aktywności fizycznej zajmuje kilka miesięcy.
- Efekty estetyczne i funkcjonalne są zwykle bardzo dobre.
- Usunięcie płytki odbywa się najczęściej po 2–3 latach i jest znacznie mniej obciążające.
Potencjalne powikłania po operacji
Jak każdy zabieg chirurgiczny, również operacja szewskiej klatki piersiowej niesie ryzyko powikłań. Należą do nich:
- ból pooperacyjny (znacznie ograniczany przez krioanalgezję),
- przemieszczenie się płytki,
- infekcje rany operacyjnej,
- reakcje alergiczne na materiał płytki (przed zabiegiem wykonujemy testy alergiczne na metale celem uniknięcia powikłań alergicznych),
- zrosty i blizny,
- nawroty deformacji (rzadko, głównie przy zbyt wczesnym usunięciu płytki).
Ryzyko powikłań jest relatywnie niskie, zwłaszcza w doświadczonych ośrodkach, a większość ewentualnych problemów można skutecznie leczyć.
Podsumowanie
Szewska klatka piersiowa to wada, z którą można żyć, ale w wielu przypadkach warto rozważyć leczenie – nie tylko ze względów zdrowotnych, ale także psychologicznych. Obecnie dostępne metody operacyjne, zwłaszcza operacja metodą Nussa z zastosowaniem krioanalgezji, pozwalają na skuteczne i komfortowe przywrócenie prawidłowego kształtu klatki piersiowej. Dzięki niej pacjenci mogą szybko wrócić do normalnego życia z poprawioną postawą, funkcją oddechową i pewnością siebie. Jeśli masz w rodzinie dziecko z tą wadą lub sam/-a ją posiadasz – warto skonsultować się z chirurgiem klatki piersiowej (torakochirurgiem), by omówić najlepsze opcje leczenia.
dr n. med. i n. o zdr.
Robert Chudzik
Chirurg klatki piersiowej
Sprawdź również: www.pectus.com
Informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólnoinformacyjny i edukacyjny. Nie zastępują one profesjonalnej porady medycznej, diagnozy czy leczenia. Zaleca się konsultację z lekarzem lub innym wykwalifikowanym pracownikiem ochrony zdrowia w celu uzyskania porady dotyczącej konkretnych objawów, dolegliwości czy stanu zdrowia.