Astma – gdy zabraknie powietrza

Zachorować można niezależnie od wieku, ale astma dotyka szczególnie dzieci. Jeśli rodzice usłyszą od lekarza swojego dziecka taką diagnozę, zwykle są przerażeni. Na szczęście astmę wcześnie wykrytą można skutecznie leczyć, a jej przebieg kontrolować, by zminimalizować objawy i umożliwić normalne funkcjonowanie pacjenta. Pocieszającym jest też fakt, że blisko połowa dzieci „wyrasta” z astmy. Wśród dorosłych choruje ok. 5% populacji.

Najczęstszą postacią choroby występującą u dzieci jest astma oskrzelowa. Pierwsze objawy mogą wystąpić w czasie infekcji górnych dróg oddechowych. Pojawia się kaszel, świszczący oddech, duszność. Dolegliwości bywają tak nasilone, że chory wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Objawy te są następstwem zwężenia światła dróg oddechowych i zmniejszenia przepływu powietrza z powodu obrzęku ścian oskrzeli, zalegania w pęcherzykach płucnych i oskrzelach gęstego śluzu, który może całkowicie zatykać kanaliki oskrzelików.
W przebiegu choroby następują przemiennie napady i okresy pełnego zdrowia. W czasie nasilenia, choroba może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.

Astma atopowa i nieatopowa

Astma atopowa ma podłoże alergiczne. Alergia układu oddechowego związana jest zwykle z narażeniem na pyłki roślin – wtedy objawy występują sezonowo od wczesnej wiosny do końca lata lub na roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, związki chemiczne, zarodniki pleśni – wówczas objawy występują przez cały rok. Chorzy mają napady kichania, kaszlu, obfity, wodnisty katar, łzawienie i pieczenie oczu, duszności. Nieleczona prawidłowo alergia prowadzi do rozwoju astmy oskrzelowej.

Na szczęście dzisiaj można szczegółowo określić rodzaj alergenów i zastosować odpowiednią terapię. Podstawową, przesiewową metodą diagnostyczną alergii są znane wszystkim testy skórne. Możemy je jednak stosować dopiero u dzieci po trzecim roku życia. Bezpieczną metodą, nie obciążającą pacjenta, a przede wszystkim dokładniejszą, są testy z krwi. Można je wykonać nawet u niemowląt z podejrzeniem alergii.

Astma nieatopowa rozwija się głównie w wyniku częstych infekcji górnych dróg oddechowych, z przewlekłymi lub nawracającymi zakażeniami migdałków, zatok, dróg moczowych, zakażeniami bakteryjnymi, wirusowymi i grzybiczymi dróg oddechowych. Choroba ma na ogół cięższy przebieg i trudniej poddaje się leczeniu. Może prowadzić do wytworzenia zmian strukturalnych w płucach.

Niezależnie od rodzaju astmy, nawet w okresie bezobjawowym, drogi oddechowe objęte są stanem zapalnym. Można by określić, że zapalenie ma charakter trwały. Im bardziej stan zapalny jest nasilony, tym większa pojawia się nadreaktywność oskrzeli na różne bodźce zewnętrzne (alergeny, leki, zimne powietrze, a nawet wysiłek fizyczny lub stres), a tym samym występują silniejsze ataki.

Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej

Podstawowym badaniem jest spirometria czyli badanie czynnościowe układu oddechowego. Obrazuje ono pojemność płuc oraz przepływy powietrza w oskrzelach i płucach. Powinno zostać wykonane w przypadku pojawiających się duszności, świszczącego oddechu, przewlekłego kaszlu, przewlekłego zapalenia dróg oddechowych.

Wybór metody leczenia astmy zależy od stopnia ciężkości choroby i od jej rodzaju. Stosuje się zazwyczaj dwie grupy leków – przyjmowane stale, kontrolujące przebieg choroby i leki o szybkim działaniu, stosowane przy napadach duszności. Bardzo ważna jest, aby rodzice chorego dziecka wiedzieli jak unikać czynników ryzyka, prawidłowo przyjmować leki i kiedy zgłosić się po pomoc do lekarza. Dzieci z ciężką astmą oskrzelową lub alergią wielonarządową wymagają stałej opieki specjalisty i monitorowania leczenia.