Jak chronić się przed rakiem piersi?

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi ponad 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Najważniejszym czynnikiem w istotny sposób wpływającym na wyniki leczenia jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju.

O tej niebezpiecznej chorobie, możliwościach leczenia, a przede wszystkim profilaktyki rozmawiamy ze specjalistą chirurgii ogólnej i onkologicznej lekarzem Marcinem Zającem.

Panie Doktorze, w jaki sposób rozwija się rak piersi?

– Punktem wyjścia do rozwoju nowotworu jest zmutowany proces zachodzący w komórkach piersi, który prowadzi do ich niekontrolowanego podziału i rozrostu. Komórki nowotworowe, w odróżnieniu od prawidłowych, utraciły ograniczenie w postaci zaprogramowanej śmierci komórki (apoptozy), mają zdolność naciekania na otaczające tkanki i tworzenia odległych przerzutów. Rak sutka w większości przypadków wywodzi się z komórek, które wyścielają wnętrze przewodów mlecznych. Komórki nowotworu piersi przenikają do naczyń limfatycznych, następnie docierają do węzłów chłonnych, co powoduje ich powiększenie. Jest to równocześnie sygnał, że choroba staje się coraz bardziej agresywna (nowotwór złośliwy piersi) i istnieje większe prawdopodobieństwo, że komórki nowotworowe dostały się także do krwi i mogły zasiedlić inne narządy, czyli spowodować powstanie przerzutów.

Czy możemy wymienić główne przyczyny rozwoju raka piersi?

– Etiologia raka sutka nie jest do końca poznana, mimo wielu badań i analiz. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że ten sam morfologicznie nowotwór może być wywołany przez kilka, a nawet kilkanaście czynników kancerogennych.

Coraz częściej jednak w ryzyku zachorowania na raka piersi wskazuje się na uwarunkowania genetyczne. Około 10% nowotworów piersi ma charakter dziedziczny. Prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta wraz z liczbą krewnych pierwszego stopnia (matka, siostra, córka), chorych na ten nowotwór. Dotychczas nie poznano jeszcze wszystkich genów, których mutacje mogą prowadzić do powstania raka sutka. Najpewniejszym kryterium dziedzicznego raka piersi jest stwierdzenie mutacji genów BRCA1 oraz BRCA2. U kobiet z mutacją genów BRCA życiowe ryzyko wystąpienia raka piersi wynosi 80%.

Innymi genami, których mutacja może zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi, są: ATP, BRIP1, TP3, CHEK i PTEN.

Wśród pozostałych czynników predysponujących do wystąpienia raka sutka wymieniamy: wiek (ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta wraz z wiekiem, a większość zachorowań dotyczy kobiet po 50 roku życia), wczesne rozpoczęcie i późne zakończenie miesiączkowania, późna ciąża (po 35 roku życia), a także styl życia.

Wiadomo, że im wcześniej nowotwór zostanie wykryty, tym są większe szanse na wyleczenie. Jak rozpoznać zmiany w początkowym etapie rozwoju?

– Pierwszym objawem jest niebolesny guz zlokalizowany zazwyczaj w górnej bocznej części piersi (ok. 35% przypadków), rzadziej w dolnej przyśrodkowej części. Inne objawy raka piersi to asymetria sutków, wciągnięcie brodawki, owrzodzenie brodawki lub skóry piersi, guzki dodatkowe w okolicy, ból bez uchwytnych przyczyn, niewielkiego stopnia pogrubienie skóry, świąd lub pieczenie brodawki, wyciek płynu z brodawki.

Rozwijającemu się rakowi towarzyszy w wielu przypadkach powiększenie węzłów chłonnych pod pachą, a w dalszych etapach powiększenie węzłów szyjno-nadobojczykowych. Objawami tzw. raka zapalnego piersi jest szybko narastający obrzęk skóry, połączony z jej zaczerwienieniem, nadmiernym uciepleniem i bolesnością.

Już 20 letnie kobiety powinny wyrobić w sobie nawyk samobadania piersi. Stojąc przed lustrem należy unieść ręce wysoko do góry i przyjrzeć się, czy nie widać zmian w kształcie piersi, czy skóra nie jest przebarwiona, nie marszczy się lub nie jest napięta. To samo trzeba skontrolować trzymając ręce na biodrach. Następnie powinno się sprawdzić, poprzez naciśnięcie brodawki, czy nie wycieka z niej żaden płyn.

Będąc pod prysznicem, lewą rękę zakładamy z tyłu głowy, a prawą kontrolujemy lewą pierś. Lekko naciskając,trzema środkowymi palcami należy zataczać drobne kółeczka wzdłuż piersi, z góry na dół i z powrotem. To samo powtórzyć z prawą piersią.

Wahania poziomu hormonów sprawiają, że przed miesiączką oraz w jej trakcie, piersi większości kobiet mogą być opuchnięte i nadwrażliwe. Zmienia się także nieco konsystencja ich tkanki.

Z tego powodu kontrolę piersi (zarówno samobadanie, jak i USG czy mammografię) powinno wykonywać się tydzień po okresie.

Do najważniejszych metod diagnostycznych raka piersi należą:

• mammografia,
• ultrasonografia,
• biopsja,
• wycinek chirurgiczny,
• badanie komórek wydzieliny z brodawki sutkowej.

Na czym dokładnie polega badanie mammograficzne?

– Obecnie mammografia uznawana jest za najlepszy sposób wykrywania wczesnego raka sutka u kobiet pow. 40 r.ż. Mammografia jest to zdjęcie radiologiczne piersi. Badanie to umożliwia wykrycie bardzo małej, niewyczuwalnej ręką zmiany nowotworowej. Czułość badania mammograficznego ocenia się na 80-90%.

Badanie jest bezpieczne, promieniowanie podczas badania zbliżone jest do promieniowania podczas RTG zęba.

Niektóre kobiety mogą odczuwać pewien dyskomfort podczas ucisku piersi, który jest konieczny przy badaniu.

Mammografia w systemie cyfrowym jest niezwykle ważnym krokiem w rozwoju diagnostyki. Zdecydowanie zwiększa precyzję obrazowania, pozwala na analityczne przekształcanie obrazu, powiększanie dowolnych fragmentów w celu dokładniejszej analizy. Większy zakres kontrastowania, możliwość regulacji kontrastu są szczególnie przydatne w badaniu piersi z dużą ilością tkanki gruczołowo-włóknistej. Programowa filtracja obrazu służy nie tylko poprawie jego jakości, ale może wspomagać diagnozę, np. automatycznie lokalizując mikrozwapnienia.

Mammografia umożliwia określenie stopnia prawdopodobieństwa raka dla rozpoznawanej zmiany i wybranie odpowiedniego dalszego postępowania. Wyniki badania mammograficznego powinny zostać sklasyfikowane przez lekarza radiologa według systemu BIRADS (BreastImaging Reporting and Data System). Na ich podstawie lekarz specjalista/prowadzący będzie ustalał dalsze zalecenia i postępowanie.

Pierwszą mammografię zaleca się ok. 40 roku życia i należy ją wykonywać co 1-2 lata. W wieku 50-69 lat badanie zalecane jest co 2 lata. Po 70 roku życia, w związku z rosnącą długością życia, postuluje się przedłużanie regularnego badania do 73 r.ż.

Ale uwaga, jeżeli ktoś w rodzinie chorował na raka piersi (matka, siostra, córka) lub u pacjentki stwierdzono mutacje w obrębie genów BRCA 1lub BRCA 2, częstotliwość wykonywania badania trzeba skonsultować z lekarzem.

Dla tej grupy kobiet są spe– cjalne schematy postępowania (częściej wykonywana mammografia, naprzemiennie z rezonansem magnetycznym oraz badanie ginekologiczne w kierunku raka jajnika).

W przypadku nieprawidłowego wyniku, pacjentka powinna udać się na konsultację onkologiczną. Lekarz zdecyduje o wykonaniu dalszych badań: mammografia celowana, USG, biopsja gruboigłowa lub cienkoigłowa pod kontrolą USG.

Jakie są metody leczenia raka piersi?

– Leczenie raka piersi jest leczeniem skojarzonym i powinno być przeprowadzane w wyspecjalizowanych ośrodkach onkologicznych. Stosowane są takie metody jak: leczenie chirurgiczne, leczenie systemowe – chemioterapia, hormonoterapia i terapie celowane oraz radioterapia.

Wczesne wykrycie raka piersi pozwala na leczenie oszczędzające gruczołu piersiowego, czyli usuwana jest tylko zmiana a pierś pozostaje. Jest to leczenie z wyboru, jeśli nie można go wykonać trzeba amputować pierś wraz z węzłami chłonnymi i mięśniami piersiowymi. U pacjentek, u których istnieje konieczność amputacji piersi można wykonać jej rekonstrukcję.

Chemioterapia opiera się na leczeniu farmakologicznym, podawaniu najczęściej dożylnym leków cytostatycznych. Stosowana jest w celu zniszczenia klinicznie niewykrywalnych mikroprzerzutów, które mogą się pojawić już w początkowych fazach istnienia raka lub zmniejszenia rozmiarów nowotworu zaawansowanego.

Radioterapia – polega na leczeniu za pomocą promieniowania jonizującego.

Często wykorzystywana jest jako integralna część leczenia oszczędzającego.

Dziękujemy za rozmowę.

Na badania diagnostyczne obowiązuje wcześniejsza rezerwacja terminu pod nr 81 532 37 11 lub on-line.

Badania laboratoryjne (markery i podstawowe) pobieramy na bieżąco w Punktach pobrań, zachęcamy do zakupu i opłaty online.