Wysoka gorączka – u dzieci, u dorosłych, zbić czy nie?

Powszechnie znana wartość temperatury naszego ciała 36,6°C występuje w naszym organizmie bardzo rzadko. Fizjologicznie normy temperatury zależą od wieku i płci. U niemowląt temperatura może wahać się w granicach 36,2 – 37°C, osoby starsze mogą mieć nieznacznie obniżoną temperaturę ciała, a u kobiet będzie ona zależała od fazy cyklu menstruacyjnego. Jej wzrost jest zawsze przyczyną niepokoju, świadczy o tym, że coś się w organizmie dzieje.

O tym, czym jest gorączka i jak postępować w sytuacjach, kiedy osiąga wysokie wartości rozmawiamy z pediatrą Grażyną Polak-Kocon.

Czym jest gorączka z medycznego punktu widzenia?

– Nie ma jednoznacznej definicji gorączki. Bardzo rzadko jest objawem samoistnym. Najczęściej jest odpowiedzią organizmu w przebiegu niektórych chorób. Temperaturę ciała kształtuje środowisko wewnętrzne organizmu, który może funkcjonować tylko w określonych wartościach temperatury.

Od czego zależą te wartości? 

– Uczyliśmy się, ze 36,6°C to norma fizjologiczna. Temperatura ciała zależy od wielu czynników. Ważny jest sposób pomiaru, ponieważ temperatura w ustach i w odbytnicy jest zwykle o 0,5-0,8°C wyższa niż mierzona pod pachą. Istotne znaczenie ma też pora dnia, przyjmowane leki i osobnicze właściwości organizmu. Przyjmuje się, że średnia temperatura ciała wynosi 36,8°C z wahaniami w ciągu doby ok. 1,3°C.

Na ogół granice 37 – 38°C uznaje się za stan podgorączkowy, 38,5 – 39,5°C za gorączkę umiarkowaną, a 39,5 – 40,5°C za gorączkę znaczną, czyli wysoką.

Jakie są najczęstsze przyczyny pojawiania się gorączki?

– Gorączka zawsze jest objawem, sygnałem alarmowym, że coś się w organizmie dzieje. Jest naturalną i prawidłową odpowiedzią organizmu na atak z zewnątrz. Oznacza, że nasz system immunologiczny ma wystarczająco siły, by pobudzić ustrój do walki z chorobą. Wysoka gorączka może pojawić się w przebiegu wielu chorób o charakterze infekcji, tj. grypa, angina, zapalenia oskrzeli. Często jej przyczyną są różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, tj. zatrucia, grypa jelitowa.

Czy gorączkę powinno się szybko zbić?

– Gorączka wywołuje w nas niepokój i chcemy się jej jak najszybciej pozbyć. Jednak nie powinno się gwałtownie obniżać gorączki za pomocą silnie działających leków farmakologicznych. Leczyć trzeba przyczynę, a nie samą gorączkę. Tak naprawdę podwyższona temperatura jest naszym sojusznikiem w walce z chorobą. Zanim zaczniemy zbijać temperaturę silnymi lekami, odczekajmy 2 – 3 dni i dajmy szansę naszemu układowi immunologicznemu. Bacznie jednak obserwujmy czy objawy nie nasilają się niepokojąco szybko. Jeśli organizm jest silny, zwalczy chorobę, a gorączka spełni swoją fizjologiczną funkcję.

Wysoka gorączka u dzieci i dorosłych?

– Gorączka powyżej 39°C jest stanem obciążającym organizm, dlatego konieczna jest wówczas konsultacja z lekarzem.

Zawsze też, kiedy gorączka utrzymuje się na wysokim poziomie dłużej niż kilka dni (zwłaszcza u dzieci i osób starszych), jeśli ma charakter nawracający, dochodzą do niej inne objawy (np. silny ból głowy, wymioty, trudności w oddychaniu lub ból w klatce piersiowej, ból brzucha, wysypka). Dużą czujnością powinni wykazać się rodzice niemowląt i małych dzieci, u których podwyższenie temperatury ciała może następować gwałtownie i szybko. Trzeba u takich maluchów często mierzyć gorączkę.

Kiedy podać leki, a kiedy udać się do lekarza z dzieckiem?

– Jeśli u dzieci pojawia się temperatura powyżej 38°C, jest ona wskazaniem do wizyty u lekarza i podania leków przeciwgorączkowych. Temperaturę w zakresie 37 – 37,9°C uznaje się za stan podgorączkowy, który u dzieci nie wymaga podawania leków. Trzeba jednak zachować czujność i w razie wzrostu temperatury odpowiednio zareagować. Utrzymujący się przez kilka dni stan podgorączkowy jest również wskazaniem do konsultacji z lekarzem. Natychmiastowej pomocy lekarskiej wymagają też objawy występujące u dzieci, tj. nadmierna senność, ból głowy, zaburzenia widzenia, drgawki, bóle brzucha, wymioty, szybki i niespokojny oddech, odwodnienie.

Jakie objawy towarzysza wysokiej gorączce? Leczenie 

– Podwyższonej temperaturze często towarzyszą poty i odczucie gorąca albo dreszcze i uczucie zimna. Ponieważ organizm walczy, chory z gorączką zazwyczaj dużo śpi. Stąd konieczne są: nawadnianie chorego, odpoczynek i sen. Jeśli gorączce towarzyszy rozpalenie i poty, można zastosować stopniowo i delikatnie zimne okłady do czoła, na kark i pachwiny. Jeśli temperatura rośnie szybko, można przygotować chłodną kąpiel (woda o 1-2°C chłodniejsza od temperatury ciała). W przypadku, kiedy gorączce towarzyszą dreszcze, trzeba wywołać poty. Można podać choremu ciepłą herbatę z kwiatów lipy, herbatę lub sok z malin. Trzeba też zadbać o nawilżanie powietrza. Jeśli nie posiadamy nawilżacza powietrza, to sprawdzą się nawet domowe sposoby, np. wieszanie na kaloryferze mokrych ręczników. Optymalna temperatura w pomieszczeniu powinna oscylować około 21°C – 22°C, a pokój powinien być regularnie wietrzony.

Dziękujemy za rozmowę