Grzybica stóp i paznokci — przyczyny, objawy, leczenie

Grzybica stóp i paznokci jest to problem dotykający 15-30% społeczeństwa. W Polsce choruje na nią co piąty Polak. Jest chorobą cywilizacyjną. Jest też chorobą zakaźną, przenosi się z człowieka na człowieka. Nieleczona może mieć poważne skutki. Grzybicę wywołują grzyby. Do zakażenia dochodzi jednak w sprzyjających tym grzybom warunkach.

O przyczynach, objawach i przede wszystkim zapobieganiu rozmawiamy z dermatologiem dr. n. med. Wojciechem Cielicą.

 Jakie czynniki sprzyjają rozwojowi grzybicy?

Grzybicę wywołują trzy rodzaje grzybów: dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśniowe. Bardzo często sami przyczyniamy się do zachorowania.

Najczęstszymi przyczynami grzybic skórnych są:

• nieprawidłowa i często przesadna higiena osobista,
• przebywanie w ciepłym i wilgotnym pomieszczeniu,
• wspólne używanie przedmiotów osobistych (ręczników, grzebieni, butów),
• brak klapek w saunie czy na basenie.

Każdy z nas powinien uważać wypożyczając obuwie, ale ryzyko istnieje, nawet jeśli buty tylko przymierzamy w sklepie. Szczególnie ostrożni powinniśmy być korzystając z ogólnodostępnych urządzeń sanitarnych (toalet, pryszniców), stykając się nagą skórą z powierzchniami narażonymi na działanie grzybicy na przykład w saunie czy na basenie. Trzeba też uważać przy korzystaniu z usług gabinetów kosmetologicznych, gabinetów masażu i fizjoterapii. Pamiętajmy, że infekcje grzybicze rozwijają się dłuższy czas i pierwsze zmiany chorobowe mogą być łatwe do przeoczenia.

Dodatkowo czynnikami sprzyjającymi rozwojowi grzybicy są przewlekłe choroby metaboliczne takie jak:

• cukrzyca,
• zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy, zmniejszenie stężenia estrogenów u kobiet po menopauzie),
• otyłość,
• nadmierna potliwość,
• stosowanie niektórych leków (np. kortykosteroidy),
• obniżenie systemu odpornościowego (choroby nowotworowe, AIDS),
• ciąża,
• wiek.

Z jakimi postaciami grzybicy spotykamy się najczęściej?

– Najczęstszą postacią zakażenia grzybiczego skóry i jej przydatków jest grzybica paznokci. Zdecydowanie częściej dotyczy paznokci stóp niż rąk. Obraz kliniczny zależy od miejsca wniknięcia grzyba do płytki paznokciowej oraz nasilenia procesu chorobowego. Najczęściej jest to zmiana zabarwienia płytki paznokciowej, łamliwość i wykruszanie się paznokcia, rogowacenie podpaznokciowe, onycholiza, czy częściowa lub całkowita destrukcja płytki paznokciowej.

Dosyć częstą postacią jest także grzybica stóp – zakażenie zlokalizowane jest na powierzchni podeszwowej stóp, w przestrzeniach międzypalcowych oraz na powierzchniach bocznych palców. Ze względu na obraz kliniczny oraz miejsce zakażenia wyróżniamy: grzybicę międzypalcową, potnicową oraz złuszczającą. Najczęstszym rodzajem jest zakażenie przestrzeni międzypalcowej stóp — zwłaszcza III i IV. Grzybica stóp często współistnieje z zakażeniem grzybiczym paznokci.

Stosunkowo często możemy się także spotkać z grzybicą pachwin, w której stwierdzamy ogniska rumieniowo-złuszczające, nasilone na obwodzie zmian. Głównie chorują młodzi mężczyźni i często schorzenie ma przebieg nawrotowy.

Grzybicę często bagatelizujemy, próbujemy „zaleczyć” domowymi sposobami. Czy leczenie grzybicy jest konieczne? Czy jest szansa, że choroba ustąpi na przykład sama?

– Objawy grzybicy nie ustępują samodzielnie i bardzo często nie poddają się „domowym kuracjom”. Nieleczona grzybica może mieć poważne powikłania zdrowotne oraz powoduje wzrost ryzyka zakażenia grzybicą u rodziny czy współmieszkańców. Leczenie należy wprowadzić jak najszybciej po zauważeniu pierwszych objawów, ale po wykonaniu badań diagnostycznych.

Proces leczenia jest więc na pewno długotrwały. Jak wygląda leczenie grzybicy?

– Niepokojące zmiany trzeba skonsultować z lekarzem dermatologiem. On skieruje nas na badanie mikologiczne bezpośrednie, które polega na pobraniu próbki zmiany i obejrzeniu jej pod mikroskopem i/lub na posiew mikologiczny (hodowla).  Leczenie infekcji grzybiczej najczęściej zaczyna się od zastosowania leków miejscowych w postaci kremów, płynów, żelów czy lakierów w przypadku grzybicy paznokci. Niekiedy wskazane jest leczenie ogólnoustrojowe (leki doustne). Podstawą udanej kuracji jest systematyczność w leczeniu, stosowaniu zaleconych preparatów i odpowiednia higiena.

Czy na grzybicę stóp i paznokci chorują dzieci? Mówi się dużo o dorosłych, a dzieci?

– Dzieci chorują rzadziej. Grzybica stóp zazwyczaj dotyka dzieci starszych, które uprawiają na przykład jakiś sport i zakładają nieprzepuszczające powietrze obuwie. Ważne jest wówczas wyeliminowanie czynnika, który przyczynił się do rozwoju choroby. Grzybica paznokci u dzieci zdarza się jeszcze rzadziej, dotyczy wówczas najczęściej nastolatków.

Jest jednak grupa dzieci, które są bardziej narażone na infekcje grzybicze. Są to głównie pacjenci z zaburzeniami odporności.

Na koniec naszej rozmowy – ważne pytanie: co możemy zrobić, aby uchronić się przed grzybicą?

– Przestrzegajmy podstawowych zasad, aby zminimalizować możliwość zakażenia się grzybicą:

1.   Używanie tylko własnego ręcznika i własnych przyborów toaletowych.

2.   Utrzymanie odpowiedniej codziennej higieny.

3.   Codzienna zmiana bielizny.

4.   Zakładanie klapek na basenach, saunach, ogólnodostępnych prysznicach itp.

5.   Niewypożyczanie obuwia.

6.   Profilaktyka u osób w grupach podwyższonego ryzyka.

Dziękujemy za rozmowę